Het Onderzoeksinstituut voor Tuin- en Wijnbouw in Geisenheim/Rheingau werd in 1872 opgericht door baron Eduard von Lade als destijds Koninklijk-Pruisische Leerstoel voor Fruit- en Wijnbouw.

Eduard von Lade werd in 1817 in Geisenheim geboren als zoon van een welvarende wijnhandelaar. Met export-, bank- en ook wapenhandel in binnen- en buitenland vergaarde hij een aanzienlijk vermogen en kon hij zich al op 44-jarige leeftijd in 1861 in Geisenheim terugtrekken. Hij liet daar het Monrepos bouwen, een luxueuze buitenplaats in classicistische stijl met uitgestrekte parken nabij de Rijn. Hier wijdde hij zich voortaan aan zijn persoonlijke interesses, waarvan de belangrijkste de fruitteelt en de veredeling van nieuwe fruitsoorten waren.

Volgens zeggen heeft hij verschillende malen dozen met geselecteerde appels en peren naar de Pruisische koning Wilhelm I en rijkskanselier Otto von Bismarck gestuurd met het verzoek om in het voor fruitteelt geschikte gebied van Geisenheim een 'pomologische hogeschool' te mogen oprichten. Na enkele jaren was hij daarin succesvol. Ook als amateur-astronoom was hij succesvol. De Lade-krater (1.3°Z 10.1°O) op de maan en de asteroïde 340 Eduarda zijn naar hem vernoemd.  

De taken van het Onderzoeksinstituut waren aanvankelijk onderzoek, vooral op het gebied van wijnbouw en pomologie (Grieks: de leer van de fruitteelt), alsook de organisatie van een studie in tuin- en wijnbouw in Geisenheim. In 1972 werden onderzoek en opleiding institutioneel gescheiden. Het Onderzoeksinstituut blijft taken van onderzoek op het gebied van tuin- en wijnbouw en dranken technologie uitvoeren, terwijl de Hochschule RheinMain in nauwe samenwerking met het Onderzoeksinstituut de faculteit Geisenheim met zijn tien studieprogramma's en -richtingen onderhoudt.

Het Onderzoeksinstituut Geisenheim werd gefinancierd, naast het werven van externe middelen, tot 2011 door de deelstaten Hessen en Rheinland-Pfalz, die in een staatscontract de werking en financiering van het onderzoekstocht regelden. Na de opzegging van het staatscontract door Rheinland-Pfalz in juni 2010 nam de deelstaat Hessen vanaf 2011 de volledige financiering over.

Onder andere werden de druivenvariëteit Müller-Thurgau en de basis voor HoheC en Dr. Koch trink 10 in Geisenheim gelegd.

Tegenwoordig wordt er interdisciplinair samengewerkt aan vijf instituten met in totaal 13 vakgebieden in wetenschappelijke projecten, bijvoorbeeld over onderwerpen van groene biotechnologie (hypersensitiviteitsvragen, resistentiekweek), over wijnbouwvraagstukken (alcoholmanagement, sensoriek, klimaat), over toekomstgerichte technologieën en over vragen van interne kwaliteit en waardevolle ingrediënten in wijn-, fruit-, groente- en sierplantenbouw.